Głos w publicznej dyskusji nad zieloną księgą „Polska 2030. Wyzwania rozwojowe”
17 czerwca 2009 Premier Donald Tusk zaprezentował raport „Polska 2030. Wyzwania rozwojowe”. Dokument wymienia 10 najważniejszych wyzwań, jakie stoją przed Polską w najbliższych dwóch dziesięcioleciach:
- Wzrost i konkurencyjność
- Sytuacja demograficzna
- Wysoka aktywność zawodowa oraz adaptacyjność zasobów pracy
- Odpowiedni potencjał infrastruktury
- Bezpieczeństwo energetyczno-klimatyczne
- Gospodarka oparta na wiedzy i rozwój kapitału intelektualnego
- Solidarność i spójność regionalna
- Poprawa spójności społecznej
- Sprawne państwo
- Wzrost kapitału społecznego Polski.
Po przeczytaniu raportu, zresztą bardzo ładnie napisanego raportu, nasuwa się szereg refleksji. W kilku miejscach jest używane określenie zrównoważony rozwój, który czasem jest dopełniany określeniem zrównoważony rozwój regionalny. W takim właśnie duchu jest napisany raport, który ma być bazą dla wieloletniej Strategii Rozwoju Polski. Nie będzie to strategia, która implementuje Strategię Zrównoważonego Rozwoju (SDS), którą UE traktuje, jako nadrzędną w stosunku do Strategii Lizbońskiej. Oznacza to, że w dniu dzisiejszym Polska nie ma obowiązującej Strategii zrównoważonego rozwoju i jej mieć nie będzie w najbliższym czasie, chyba, że publiczna dyskusja nad Raportem coś zmieni.
We wrześniu 2009 będzie analiza wdrażania SDS w krajach UE…
Czy w takim razie możemy mówić o skoku cywilizacyjnym?
Obawiam się, że tak przedstawiony model polaryzacyjno dyfuzyjny rozwoju nie gwarantuje skoku cywilizacyjnego ( model zamieszczony ww. Raporcie w części „Polska 2030 – rekomendacje końcowe” , strona 375 ).
Uzasadnienie:
Jako solidne fundamenty rozwoju Polski przyjęto jedynie rozwój demograficzny, wzrost gospodarczy i sprawne państwo. Autorzy raportu, z trzech kapitałów zrównoważonego rozwoju widzą jedynie dwa: kapitał społeczny i gospodarczy (sprawne państwo to kapitał społeczny). NIE WIDZĄ KAPITAŁU ŚRODOWISKA!
Planowane polityki i wskaźniki sukcesu nie zawierają tematów związanych ze środowiskiem.
Do 2030 roku nie planuje się zmian w systemie podatkowym w kierunku przenoszenia obciążeń podatkowych z pracy na zużycie zasobów i energii lub zanieczyszczenie środowiska.
Brak kapitału środowiska w fundamentach rozwoju Polski będzie powodował problemy finansowe wspólnot lokalnych w realizacji delegowanych zadań i usług środowiska – (planowane Welfare Society).
Komunikacja, edukacja, rynek pracy, zaufanie społeczne, sprawne państwo to bardzo ważne elementy wzrostu, ale w perspektywie 20 lat brak kapitału środowiska w fundamentach rozwoju Polski to duży błąd. Kapitał środowiska rozumnie używany może dać duży rynek pracy i przynieść ogromne zyski w dłuższej perspektywie czasu, a o takiej perspektywie mówi Raport. Integrowanie trzech aspektów (biznes, społeczeństwo, środowisko naturalne) do każdego działania jest sprawą kluczową.
Propozycja zmiany modelu
Co ten model oznacza w porównaniu z modelem autorów raportu Polska 2030? To wizja włączenia kapitału środowiska, jako istotnego aspektu każdego działania, czy to produkcyjnego, usługowego, finansowego, administracyjnego, czy działania sektora zdrowia, kultury, sportu, turystyki. To wizja dbałości o jakość życia, dobrostan z przesunięciem wagi w kierunku od „mieć” do „być”. To nie oznacza hamulca rozwoju tylko nadanie rozwojowi kierunku na miarę XXI wieku.
Zgodnie z prawem ochrony środowiska, w którym zdefiniowany został zrównoważony rozwój, raport, który pretenduje do bycia strategią , podlega ocenie oddziaływania na środowisko.
Uważam, że jeżeli nie zostaną wprowadzone istotne zmiany, jak np. wyżej zaprezentowane, to oceny oddziaływania na środowisko strategii i programów, które powstaną w oparciu o opublikowaną w czerwcu 2009 wersję raportu „Polska 2030. Wyzwania rozwojowe”, powinny być negatywne.
Dodatkowa propozycja
Uważam, że warto rozważyć włączenie Strategicznej Karty Wyników do zarządzania rozwojem Polski stawiając w roli „Klienta” zarówno gospodarkę, społeczeństwo , jak i środowisko. Co oznacza, że mierniki sukcesu zamieszczone w Raporcie powinny zostać poszerzone o docelowe wskaźniki środowiskowe.
Wanda Pazdan